PRACA ORYGINALNA
Zróżnicowanie wartości wskaźnika podatności gleb na erozję wodną (K) w glebach o różnym stopniu zerodowania
1
Nicolaus Copernicus University, Faculty of Earth Science and Spatial Management, Department of Soil Science and Landscape Management, Lwowska 1 Str., 87-100 Torun, Poland
Data nadesłania: 10-05-2020
Data ostatniej rewizji: 19-12-2020
Data akceptacji: 18-03-2021
Data publikacji online: 12-04-2021
Data publikacji: 12-04-2021
Autor do korespondencji
Hanna Radziuk
Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej/ Katedra Gleboznawstwa i Kształtowania Krajobrazu, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Lwowska 1, 87-100, Toruń, Polska
Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej/ Katedra Gleboznawstwa i Kształtowania Krajobrazu, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Lwowska 1, 87-100, Toruń, Polska
Soil Sci. Ann., 2021, 72(1)134621
SŁOWA KLUCZOWE
Krajobraz pagórkowatyOgłowienie glebWskaźnik podatności gleb na erozjęUziarnienieWęgiel organicznyGleby płowe
STRESZCZENIE
Erozja jest jednym z najpowszechniejszych problemów związanych z użytkowaniem gleb. Między innymi prowadzi ona do zmian właściwości poziomów powierzchniowych i co się z tym wiąże – tempa procesów stokowych. Zjawisko to może być szczególnie istotne w obszarach młodoglacjalnych wysoczyzn morenowych gdzie ogłowienie gleb płowych wpływa nie tylko na spadek zawartości próchnicy w poziomach ornych ale także zmienia ich uziarnienie. Wpływ tych przeobrażeń na zmiany tempa procesów stokowych może być mierzona za pomocą szeroko stosowanego w modelach erozyjnych wskaźnika podatności gleb na erozję wodną (K). Celem prezentowanych badań było określenie w jakim stopniu ogławianie gleb płowych prowadzi do zmian ich podatności na erozję wodną. Wskaźnik K (zaadoptowany z modelu EPIC) obliczono dla czterech grup gleb: całkowicie, silnie i umiarkowanie zerodowanych oraz w pełni ukształtowanych nie przekształconych erozyjnie. Uzyskane wyniki ukazały znaczne zróżnicowanie wielkości wskaźnika K od 0.0171-0.0352 t·ha·h/ha·MJ·mm zależne wyraźnie od stopnia zerodowania gleby. Gleby całkowicie zerodowane mają średnio o 6% większą podatność na erozję w porównaniu z glebami silnie zerodowanymi oraz o 12% z glebami słabo zerodowanymi i aż o 48% w porównaniu do gleb płowych nie przekształconych erozyjnie. Głównymi czynnikami wpływającymi na wzrost podatności na erozję były stopniowo zmniejszające się wraz ze stopniem zerodowania zawartości próchnicy i frakcji piasku w poziomach ornych. Równocześnie, lecz w nieco mniejszym stopniu, było to spowodowane wzrostem zawartości frakcji iłu w odsłoniętych na powierzchni poziomach Bt i Ck.
REFERENCJE (51)
1.
Arnold, J.G., Kiniry, J.R., Srinivasan, R., Williams, J.R., Haney, E.B., Neitsch, S.L., 2012. SWAT Input Data: .Sol Chapter 22. SWAT Input/Output File Documentation, Version 2012, 301-3016. http://swat.tamu.edu/media/693....
2.
Auerswald, K., Fiener, P., Martin, W., Elhaus, D., 2014. Use and misuse of the K factor equation in soil erosion modeling: An alternative equation for determining USLE nomograph soil erodibility values. Catena 118, 220–225. https://doi.org/10.1016/j.cate....
3.
Bednarek, R., Szrejder, B., 2004. Soil cover structure of the representative catchment of Struga Toruńska river. In: Kejna, M., Uscka, J. (Eds.), Integrated Monitoring of the Natural Environment. Functioning and Monitoring of Geoecosystems in the Grooving Human Activity Conditions. State Inspectorate for Environmental Protection, NCU, Toruń, 243–250 (in Polish).
4.
Blanco-Canqui, H., Lal, R., 2010. Principles of soil conservation and management. Principles of Soil Conservation and Management. https://doi.org/10.1007/978-1-....
5.
Borselli, L., Torri, D., Poesen, J., Iaquinta, P., 2012. A robust algorithm for estimating soil erodibility in different climates. Catena 97, 85–94. https://doi.org/10.1016/j.cate....
6.
David, W.P., 1988. Soil and Water Conservation Planning: Policy Issues and Recommendations, Philippine Journal of Development JPD. XV, 1-c, Philippine Institute for Development Studies.
7.
Deumlich, D., Ellerbrock, R.H., Frielinghaus, M., 2018. Estimating carbon stocks in young moraine soils affected by erosion. Catena 162, 51–60. https://doi.org/10.1016/j.cate....
8.
Doetterl, S., Berhe, A.A., Nadeu, E., Wang, Z., Sommer, M., Fiener, P., 2016. Erosion, deposition and soil carbon: A review of process-level controls, experimental tools and models to address C cycling in dynamic landscapes. Earth-Science Reviews 154, 102–122. https://doi.org/10.1016/j.ears....
9.
Dymond, J.R., 2010. Soil erosion in New Zealand is a net sink of CO2. Earth Surface Processes and Landforms, 35, 1763–1772. https://doi.org/10.1002/esp.20....
10.
Getahun, G.T., Munkholm, L.J., Schjønning, P., 2016. The influence of clay-to-carbon ratio on soil physical properties in a humid sandy loam soil with contrasting tillage and residue management. Geoderma 264, 94–102. https://doi.org/10.1016/j.geod....
11.
Ghosal, K., Bhattacharya, D., 2020. A Review of RUSLE Model. Journal of the Indian Society of Remote Sensing 48(4), 689–707. https://doi.org/10.1007/s12524....
12.
Governmental Statistical Office of Poland (2019) Environment. Available at: https://stat.gov.pl/en/topics/....
13.
Hillel, D., Warrick, A.W., Baker, R.S., Rosenzweig, C., 1998. Environmental Soil Physics: Fundamentals, Applications, and Environmental Considerations. Academic Press. San Diego California, Toronto, 771 p.
14.
Horn, R., Taubner, H., Wuttke, M., Baumgartl, T., 1994. Soil physical properties related to soil structure. Soil and Tillage Research 30(2-4), 187–216. https://doi.org/10.1016/0167-1....
15.
IUSS Working Group WRB, 2015. World Reference Base for soil resources 2014. International soil classification system for naming soils and creating legends for soil maps. Update 2015. World Soil Resources Report, 106. FAO, Rome.
16.
Jankauskas, B., Jankauskiene, G., Fullen, M.A., 2004. Erosion-preventive crop rotations and water erosion rates on undulating slopes in Lithuania. Canadian Journal of Soil Science 84(2), 177–186. https://doi.org/10.4141/S03-02....
17.
Kadlec, V., Holubík, O., Procházková, E., Urbanová, J., Tipp, M., 2012. Soil organic carbon dynamics and its influence on the soil erodibility factor. Soil and Water Resources 7, 97-108.
18.
Kay, B.D., Angers, D.A., 2001. Soil structure. Soil Physics Companion, (April), 249–295. https://doi.org/10.1080/036700....
19.
Kinnell, P.I.A., 2016. Comparison between the USLE, the USLE-M and replicate plots to model rainfall erosion on bare fallow areas. Catena 145, 39–46. https://doi.org/10.1016/j.cate....
20.
Kobierski, M., 2013. Morphology, properties and mineralogical composition of eroded Luvisols in selected morainic areas of the Kujavian and Pomeranian Province. University of Technology and Life Sciences. Bydgoszcz.
21.
Lipiec, J., Czyż, E.A., Dexter, A.R., Siczek, A., 2018. Effects of soil deformation on clay dispersion in loess soil. Soil and Tillage Research 184, 203–206. https://doi.org/10.1016/j.stil....
22.
Marcinek, J., Komisarek, J., 2004. Anthropogenic transformations of soils of Poznań Lakeland as a results of intensive agricultural farming. Academy of Agriculture. Poznań (in Polish with English summary).
23.
Matecka, P., Świtoniak, M., 2020. Delineation, characteristic and classification of soils containing carbonates in plow horizons within young moraine areas. Soil Science Annual 71(1) 23–36. https://doi.org/10.37501/soils...
24.
Morgan, R.P.C., Quinton, J.N., Smith, R.E., Govers, G., Poesen, J.W.A., Auerswald, K., Chisci, G., Torri, D., Styczen, M.E., 1998. The European Soil Erosion Model (EUROSEM): A dynamic approach for predicting sediment transport from fields and small catchments. Earth Surface Processes and Landforms 23, 527–544.
25.
Panagos, P., Borrelli, P., Poesen, J., Ballabio, C., Lugato, E., Meusburger, K., Montanarella, L., Alewell, C., 2015. The new assessment of soil loss by water erosion in Europe. Environmental Science and Policy 54, 438–447. https://doi.org/10.1016/j.envs....
26.
Podlasiński, M., 2013. Denudation of anthropogenic impact on the diversity of soil cover and its spatial structure in the agricultural landscape of moraine. Szczecin. (in Polish with English summary).
27.
Renard, K.G., Foster, G., Weesies, G., McCool, D., Yoder, D., 1997. Predicting Soil Erosion by Water: A Guide to Conservation Planning with the Revised Universal Soil Loss Equation (RUSLE) (Agricultural Handbook 703). US Department of Agriculture, Washington, DC. https://doi.org/DC0-16-048938-..., 65–100.
28.
Renard, K.G., Laflen, J.M., Foster, G.R., McCool, D.K., 2017. The revised universal soil loss equation. Soil Erosion Research Methods 352 p. https://doi.org/10.1201/978020....
29.
Rudra, R., Dickinson, W., Clark, D., Wall, G., 1986. GAMES - A Screening Model of Soil Erosion and Fluvial Sedimentation on Agricultural Watershed. Canadian Water Resources Journal, 11, 58–71.
30.
Sinkiewicz, M., 1998. The development of anthropogenic denudation in central part of northern Poland. Nicolaus Copernicus University, Toruń (in Polish with English summary).
31.
Sommer, M., Gerke, H.H., Deumlich, D., 2008. Modelling soil landscape genesis - A “time split” approach for hummocky agricultural landscapes. Geoderma 145(3–4), 480–493. https://doi.org/10.1016/j.geod....
32.
Stewart, B.A., Woolhiser, D.A., Wischmeier, W.H., Caro, J.H., Freere, M.H., 1975. Control of water pollution from cropland: A manual for guideline development. Washington (DC), USA. 7–26.
33.
Świtoniak M., 2007. Genesis, systematics and use value of texture-contrasted soils in a young glacial landscape on the example of the Chełmno and Brodnica Lake District. PhD’s thesis manuscript – supervisor prof. dr hab. Renata Bednarek. Faculty of Biology and Earth Sciences, Nicolaus Copernicus University in Toruń.
34.
Świtoniak, M., Markiewicz, M., Bednarek, R., Paluszewski, B., 2013. Application of aerial photographs for the assessment of anthropogenic denudation impact on soil cover of the Brodnica Landscape Park plateau areas. Ecological Questions 17, 101–111.
35.
Świtoniak, M., 2014. Use of soil profile truncation to estimate influence of accelerated erosion on soil cover transformation in young morainic landscapes, North-Eastern Poland. Catena 116, 173–184. https://doi.org/10.1016/j.cate....
36.
Świtoniak, M., Charzyński, P., Mendyk, Ł., 2014a. Forested areas within hummocky moraine plateaus of Poland (Brodnica Lake District). [In:] Soil sequences atlas. [eds.] Świtoniak M., Charzyński P., Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń, 61 –76.
37.
Świtoniak, M., Charzyński, P., Mendyk, Ł., 2014b. Agricultural areas within hummocky moraine plateaus of Poland (Brodnica Lake District). [In:] Soil sequences atlas. [eds.] Świtoniak M., Charzyński P., Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń, 77–91.
38.
Świtoniak, M., Dąbrowski, M., Łyszkiewicz, A., 2015. The Influence of Human-induced Erosion on the Soil Organic Carbon Stock in Vineyards of Fordon Valley. Polish Journal of Soil Science 48(2), 197–211.
39.
Świtoniak, M., 2015. Issues relating to classification of colluvial soils in young morainic areas (Chelmno and Brodnica Lake District, northern Poland). Soil Science Annual 66(2), 57–66. https://doi.org/10.1515/ssa-20....
40.
Świtoniak, M., Mroczek, P., Bednarek, R., 2016. Luvisols or Cambisols? Micromorphological study of soil truncation in young morainic landscapes – Case study: Brodnica and Chełmno Lake Districts (North Poland). Catena. https://doi.org/10.1016/j.cate....
41.
Świtoniak, M., Hulisz, P., Jaworski, T., Pietrzak, D., Pindral, S., 2018. Soils of slope niches in the Toruń-Eberswalde ice-marginal valley. [In:] Soil sequences atlas II. [eds.] Świtoniak M., Charzyński P.. Machina Druku, Toruń, 157–175.
42.
Systematyka gleb Polski. 2019. Polskie Towarzystwo Gleboznawcze, Komisja Genezy Klasyfikacji i Kartografii Gleb. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Polskie Towarzystwo Gleboznawcze, Wrocław – Warszawa, 290 s.
43.
Vaezi, A.R., Sadeghi, S.H.R., Bahrami, H.A., Mahdian, M.H., 2008. Modeling the USLE K-factor for calcareous soils in northwestern Iran. Geomorphology 97(3–4), 414–423. https://doi.org/10.1016/j.geom....
44.
Vopravil, J., Janeček, M., Tippl, M., 2007. Revised Soil Erodibility K-factor for soils in the Czech Republic. Soil and Water Research 2, 1–9.
45.
Watts, C.W., Dexter, A.R., 1997. The influence of organic matter in reducing the destabilization of soil by simulated tillage. Soil and Tillage Research 42(4), 253–275. https://doi.org/10.1016/S0167-....
46.
Wang, B., Zheng, F., Guan, Y., 2016. Improved USLE-K factor prediction: A case study on water erosion areas in China. International Soil and Water Conservation Research 4(3), 168–176. https://doi.org/10.1016/j.iswc....
47.
Wawer, R., Nowocień, E., Podolski, B., 2005. Real and calculated KUSLE erodibility factor for selected Polish soils. Polish Journal of Environmental Studies 14(5), 655–658.
48.
Williams, J., 1984. A modeling approach to determining the relationship between erosion and soil productivity. In: Transactions of the ASAE, 27, 1 (Jan.-Feb. 1984).
49.
Williams, J.R., Renard, K.G., Dyke, P.T., 1983. Epic – a New Method for Assessing Erosions Effect on Soil Productivity. Journal of Soil and Water Conservation 38, 381-383.
50.
Wischmeier, W., Smith, D., 1978. Predicting rainfall erosion losses: a guide to conservation planning, U.S. Department of Agriculture Handbook, 537. https://doi.org/10.1029/TR039i....
51.
Zhang, K., Yu, Y., Dong, J., Yang, Q., Xu, X., 2019. Adapting & testing use of USLE K factor for agricultural soils in China. Agriculture, Ecosystems and Environment 269, 148–155. https://doi.org/10.1016/j.agee....
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
| eISSN: | 2300-4975 |
| ISSN: | 2300-4967 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
