PRACA PRZEGLĄDOWA
Geneza, transformacja i klasyfikacja mad w Polsce – gleb roku 2022
1
Instytut Nauk o Glebie, Żywienia Roślin i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Polska
Data nadesłania: 14-07-2022
Data ostatniej rewizji: 15-09-2022
Data akceptacji: 25-10-2022
Data publikacji online: 25-10-2022
Data publikacji: 04-11-2022
Autor do korespondencji
Cezary Kabała
Instytut Nauk o Glebie, Żywienia Roślin i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Norwida 25, 50-375, Wrocław, Polska
Instytut Nauk o Glebie, Żywienia Roślin i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Norwida 25, 50-375, Wrocław, Polska
Soil Sci. Ann., 2022, 73(3)156043
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Polskie Towarzystwo Gleboznawcze wybrało mady jako gleby roku 2022. Choć mady pokrywają mniej niż 5% powierzchni Polski, mają duże znaczenie dla rolnictwa i leśnictwa wskutek ich specyficznego położenia w dolinach rzecznych, dużej wilgotności oraz dzięki wysokiej potencjalnej produktywności. Mady odgrywają też specjalną rolę w funkcjonowaniu niektórych chronionych siedlisk naturalnych i półnaturalnych. Jednocześnie, warstwowane gleby aluwialne, często w swoich profilach zawierające pogrzebane poziomy próchniczne, są też istotne dla rekonstrukcji zmian zachodzących w środowisku (w tym zmian klimatycznych i hydrologicznych) a także wpływu człowieka na środowisko. W niniejszym artykule zaprezentowano: (a) koncepcję mad w Polsce, rozróżniającą między różnymi glebami mineralnymi i organicznymi w dolinach rzek, (b) przegląd poglądów na temat tworzenia się i przeobrażenia gleb aluwialnych (mad) w kontekście dynamiki dolin rzecznych i wpływu człowieka, (c) historycznych i współczesnych schematów klasyfikacji mad w Polsce oraz ich korelacji z międzynarodowymi systemami (WRB i Soil Taxonomy), oraz (d) użyteczność mad dla rolnictwa i leśnictwa w nawiązaniu do ich właściwości fizykochemicznych i reżimu wodnego.
REFERENCJE (161)
1.
Andrzejczyk, T., Sewerniak, P., 2016. Soil and forest habitats of seed stands of oak Quercus robur and Q. petraea in Poland. Sylwan 160(8), 674–683.
2.
Banaszuk, H., 2000. Distribution and profile morphology of alluvial and mud soils in the Narew and Biebrz valleys developed in the geomorphological conditions of the Biebrza Basin. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Biuletyn Naukowy 09, 181–193.
3.
Banaszuk, P., 1996. Habitats and soils in the upper Narew valley between Suraż and Biebrza. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 428, 423–452.
4.
Banach-Szott, M., Kondratowicz-Maciejewska, K., Kobierski, M., 2018. Humic substances in Fluvisols of the Lower Vistula floodplain, North Poland. Environmental Science and Pollution Research 25, 23992–24002.
5.
Bartkowiak, A., 2012. Total contents and available forms of nickel in agricultural alluvial soils. Ecological Chemistry and Engineering A 19(4–5), 341–351.
6.
Bartkowiak, A., Jaworska, H., Rózanski, S., 2013. Assessment of total mercury content in the surface and subsurface horizons in intensively used agricultural alluvial soils. Soil Science Annual 64(2), 49–53.
7.
Bednarek, R., Prusinkiewicz, Z., 1997. Geografia gleb. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
8.
Bednarek, R., Sowiński, P., 2000. Moisture dynamics in soils of the willow-poplar nature reserve Kępa Bazarowa in Toruń. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Biuletyn Naukowy 09, 205–219.
9.
Białousz, S., 2022. Klasyfikacja i kartografia gleb w Politechnice Warszawskiej. Bazy danych o glebach i przykłady zastosowań. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.
10.
Bieganowski, A., Witkowska-Walczak, B., Gliński, J., Sokołowska, Z., Sławiński, C., Brzezińska, M., Włodarczyk, T., 2013. Database of Polish arable mineral soils: a review. International Agrophysics 27(3), 222–232.
11.
Błońska, E., Lasota, J., Piaszczyk, W., 2019. Stock and structure of deadwood and its importance in carbon accumulation on wet broadleaved forest and riparian alder forest sites. Sylwan 163(2), 141–149.
12.
Borek, Ł., Bogdał, A., 2018. Soil water retention of the Odra River alluvial soils (Poland): Estimating parameters by RETC model and laboratory measurements. Appl. Ecol. Environ. Res. 16, 4681–4699.
13.
Borkowski, J., Mikołajczak, Z., 1993. Meadow soils and vegetation on the humus alluvial soil in the middle Odra valley. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 412, 63–67.
14.
Brandyk, T., 1988. Characteristic water reserves in selected alluvial soils in Wisła delta. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 39(1), 29–40.
15.
Brandyk, T., Skąpski, K., 1993. Evaluation of the capillary rise in selected profiles of alluvial soils. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 44(1–2), 5–17.
16.
Brogowski, Z., Kwasowski, W., 2014. Contribution of granulometric fractions on phosphorus distribution in old alluvial soil. Soil Science Annual 65(4), 150–155.
17.
Brogowski, Z., Okołowicz, M., 2008. Balance of organic carbon and nitrogen in granulometric fractions of alluvial soil. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 59(3–4), 41–50.
18.
Bunbury, J., 2019. The Nile and Ancient Egypt: Changing land-and waterscapes, from the Neolithic to the Roman era. Cambridge University Press.
19.
Cebula, E., Ciba, J., 2005. Effects of flooding in southern Poland on heavy metal concentrations in soils. Soil use and management 21(3), 348–351.
20.
Chodak, T., Szerszeń, L., Kabała, C., 1999. Influence of flood in 1997 on soil environment in Wrocław. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 467(1), 51–58.
21.
Chodak, T., Perlak, Z., 1999. Influence of flood on mineralogical composition and selected propeties of alluvial soils in the middle Odra valley. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 467(1), 59–66.
22.
Chojnicki, J., 2002. Soil-forming processes in alluvial soils of central Vistula valley and Żuławy. SGGW Development Foundation, Warsaw, Poland.
23.
Chojnicki, J., 2001. Forms of iron in the alluvial soils in the middle Wisła valley. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 52, 97–107.
24.
Cieśla, A., 2009. Effect of hydrotechnical constructions on the Oder river on the phytosociological diversity of riparian habitats in the Prawików forest. Leśne Prace Badawcze 70(2), 161–171.
25.
Cieśla, W., Dąbkowska-Naskręt, H., Dymińska, M., Owedyk, J., 1988. Wstępne wyniki badań składu mineralogicznego frakcji ilastej wybranych mad wiślanych. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 39(3), 209–212.
26.
Ciszewski, D., Czajka, A., Błażej, S., 2008. Rapid migration of heavy metals and 137Cs in alluvial sediments, Upper Odra River valley, Poland. Environmental Geology 55(7), 1577–1586.
27.
Czarnowska, K., Broda, D., Chojnicki, J., Turemka, E., 1995. Heavy metals in alluvial soils of the Vistula valley. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 46(3–4), 5–18.
28.
Czarnowska, K., Szymanowska-Sienczewska, W., 1999. Zawartość rozpuszczalnych form Mn, Zn, Cu, Pb i Cd w glebach aluwialnych doliny Wisły i Żuław. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 50(1–2), 85–96.
29.
Czarnowska, K., Turemka, E., 1997. Zawartość kadmu w glebach aluwialnych doliny Wisły i Żuław. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 48(1–2), 31–38.
30.
Czerwiński, Z., Kaczorek, D., 1996. Właściwości i typologia gleb wytworzonych z rudy darniowej. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 47, 97–101.
31.
Czerwiński, Z., Kwasowski, W., 2001. Niektóre właściwości gleb żelazowych w rejonie łomżyńskim. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 52, 41–48.
32.
Danielewicz, W., 1993. Lasy i zadrzewienia dolin rzecznych - znaczenie gospodarcze oraz rola w ochronie środowiska przyrodniczego. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 412, 33–40.
33.
Dąbkowska-Naskręt, H., 1990. Skład i właściwości fizykochemiczne wybranych gleb aluwialnych Doliny Dolnej Wisły z uwzględnieniem ich cech diagnostycznych. Wydawnictwo Uczelniane Akademii Techniczno-Rolniczej, Bydgoszcz.
34.
Dąbkowska‐Naskręt, H., 2000. Status of iron in alluvial soils from the Wisła River Valley, Poland. Journal of Plant Nutrition 23(11–12), 1549–1557.
35.
Dąbkowska-Naskrȩt, H., Długosz, J., 1996. Occurrence and characteristics of layer silicates in alluvial soils from the Lower Wisła river valley, Poland. Applied clay science 11(1), 77–83.
36.
Dąbkowska-Naskręt, H., Kędzia, W., 1996. Copper, zinc and nickel concentration in alluvial soils of the lower Wisła valley. Polska Akademia Nauk, Zeszyty Naukowe Człowiek i Środowisko 14, 33–38.
37.
Długosz, J., Kalisz, B., Łachacz, A., 2018. Mineral matter composition of drained floodplain soils in north-eastern Poland. Soil Science Annual 69(3), 184–193.
38.
Dyderski, M. K., Wrońska-Pilarek, D., 2015. Plant cover in recently created ecological reserves „Dębina I” and „Dębina II” in Poznań. Nauka Przyroda Technologie 9(4), 46–58.
39.
Ellis, S., Atherton, J. K., 2003. Properties and development of soils on reclaimed alluvial sediments of the Humber estuary, eastern England. Catena 52(2), 129–147.
40.
Flis-Bujak, M., Darwish, Y. N. A., 1995. Organic matter in variable used alluvial soils in Wisła i Nile valleys. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio E. Agricultura 50, 95–113.
41.
Furtak, K., Grządziel, J., Gałązka, A., Gawryjołek, K., Niedźwiecki, J., 2021. Fungal biodiversity and metabolic potential of selected Fluvisols from the Vistula River valley in Lubelskie, Poland. Applied Soil Ecology 160, 103866.
42.
Furtak, K., Grządziel, J., Gałązka, A., Niedźwiecki, J., 2019. Analysis of soil properties, bacterial community composition, and metabolic diversity in Fluvisols of a floodplain area. Sustainability 11(14), 3929.
43.
Gałka, B., Kabała, C., Karczewska, A., Sowiński, J., Jakubiec, J., 2016. Variability of soil properties in an intensively cultivated experimental field. Soil Science Annual 67(1), 10–16.
44.
Gambuś, F., Grabowski, M., 1996. Metale ciężkie w glebach i roślinach łąkowych doliny Wisły na obszarze województwa krakowskiego. Acta Agraria et Silvestria. Series Agraria (34), 23–34.
45.
Genetyczna klasyfikacja gleb Polski, 1959. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 7(2), 1–131.
46.
Glińska-Lewczuk, K., Bieniek, A., Sowiński, P., Obolewski, K., Timofte, C. M., 2014. Variability of zinc content in soils in a postglacial river valley–a geochemical landscape approach. Journal of Elementology 19(2), 361–376.
47.
Głąb, T., Gondek, K., 2013. The influence of soil compaction on chemical properties of Mollic Fluvisol soil under Lucerne (Medicago sativa L.). Polish Journal of Environmental Studies 22(1), 107–113.
48.
Hulisz, P., 2016. Coastal marsh soils in Poland: characteristics and problems of classification. Soil Science Annual 67(1), 37–44.
49.
Hulisz, P.; Michalski, A.; Dąbrowski, M.; Kusza, G.; Łęczyński, L. , 2015. Human-induced changes in the soil cover at the mouth of the Vistula River Cross-Cut (northern Poland). Soil Science Annual 66, 67–74.
50.
IUSS Working Group WRB, 2006. World Reference Base for soil resources: a framework for international classification, correlation and communication. World soil resources reports 103. FAO, ISRIC, IUSS, Rome.
51.
IUSS Working Group WRB, 2022. World Reference Base for Soil Resources. International soil classification system for naming soils and creating legends for soil maps. 4th edition. International Union of Soil Sciences (IUSS), Vienna, Austria.
52.
Jarosińska, E., 2016. Local flooding in the USA, Europe and Poland – an overview of strategies and actions in face of climate change and urbanisation. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich 3(1), 801–821.
53.
Jonczak, J., 2015. Geneza, ewolucja i właściwości gleb dolin rzek źródłowych w młodoglacjalnych obszarach zastoiskowych. Wyd. Naukowe Akademii Pomorskiej, Słupsk, 758.
54.
Jonczak, J., Florek, W., 2013. Age and properties of the soils formed from mill-pond deposits in the valley of Jarosławianka Creek (Northern Poland). [In:] Jonczak J., Pedological environment and soils in the river valleys. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań-Słupsk, 33–40.
55.
Jones, A., Montanarella, L., Jones, R., 2005. Soil atlas of Europe. European Commission, European Soil Bureau Network, Luxembourgh.
56.
Kabała, C. (Ed.), 2015. Soils of Lower Silesia: origins, diversity and protection. Polskie Towarzystwo Gleboznawcze, Polskie Towarzystwo Substancji Humusowych, Wrocław.
57.
Kabała, C., 2014. Polish soil classification – present state and further development. Soil Science Annual 65(2), 91–98.
58.
Kabała, C., Bogacz, A., Łabaz, B., Szopka, K., Waroszewski, J., 2013. Soil variablity, dynamics and threats. (In:) R. Knapik, A. Raj (Eds.) The nature of Karkonosze Mountains National Park. Karkonoski Park Narodowy, Jelenia Góra, 91–126.
59.
Kabała, C., Charzyński, P., Chodorowski, J., Drewnik, M., Glina, B., Greinert, A., Hulisz, P., Jankowski, M., Jonczak, J., Łabaz, B., Łachacz, A., Marzec, M., Mendyk, Ł., Musiał, P., Musielok, Ł., Smreczak, B., Sowiński, P., Świtoniak, M., Uzarowicz, Ł., Waroszewski, J. 2019. Polish Soil Classification, 6th edition – principles, classification scheme and correlations. Soil Science Annual 70(2), 71–97.
60.
Kabała, C., Chodak, T., Galka, B., 2009. Influence of the sediments’ origin and pedogenic processes on the mineralogical composition of the clay fraction of the soils in the Dobra valley. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 60(3), 90–99.
61.
Kabała, C., Gałka, B., Jezierski, P., Bogacz, A., 2011a. Transformation of alluvial soils under river regulation and long-term arable land use in the Dobra valley in Silesian Lowland. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 62(2), 141–153.
62.
Kabała, C., Gałka, B., Karczewska, A., Chodak, T., 2008. Distribution of trace elements in soils under various forest stands in the Dobra River Valley. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 59(3/4), 72–80.
63.
Kabala, C., Karczewska, A., Szopka, K., Wilk, J., 2011b. Copper, zinc, and lead fractions in soils long-term irrigated with municipal wastewater. Communications in soil science and plant analysis 42(8), 905–919.
64.
Kabala, C., Singh, B. R., 2001. Fractionation and mobility of copper, lead, and zinc in soil profiles in the vicinity of a copper smelter. Journal of environmental quality 30(2), 485–492.
65.
Kabała, C., Szerszeń, L., Wicik, B., 2002. Genesis, properties and classification of soils in the Stołowe Mountains National Park. Szczeliniec 6, 21–94.
66.
Kabała, C., Świtoniak, M., Charzyński, P., 2016. Correlation between the Polish soil classification (2011) and international soil classification system world reference base for soil resources (2015). Soil Science Annual 67(2), 88–106.
67.
Kacprzak, A., Drewnik, M., Musielok, Ł., 2012. Properties and classification of soils developed on Holocene river deposits in upper San river valley near Tarnawa Wyżna. Roczniki Bieszczadzkie 20, 281–295.
68.
Kaczmarek, Z., Grzelak, M., Gajewski, P., 2010. Warunki siedliskowe oraz różnorodność florystyczna ekologicznych siedlisk przyrodniczych w Dolinie Noteci. Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering 55(3), 142–146.
69.
Kaczorek, D., Sommer, M., 2003. Micromorphology, chemistry, and mineralogy of bog iron ores from Poland. Catena 54(3), 393–402.
70.
Kalembasa, D., Becher, M., 2010. Zasobność w fosfor gleb i użytków zielonych doliny Liwca na Wysoczyźnie Siedleckiej. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie 10, 107–117.
71.
Kalembasa, D., Pakula, K., Becher, M., 2007. Heavy metals in the Fluvisols of Liwiec river valley. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 520(2), 473–479.
72.
Kalembasa, D., Becher, M., Pakuła, K., 2001. Gleby z poziomami żelazistymi w dolinie rzeki Liwiec. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 52, 71–78.
73.
Kalisz, B., Łachacz, A., 2008. Morfologia i systematyka gleb mułowych w dolinie Omulwi i Rozogi na Równinie Kurpiowskiej. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 59(3–4), 89–96.
74.
Kasprzak, K., 1979. Skąposzczety (Oligochaeta) Pienin. 2 Naididae, Tubificidae, Haplotaxidae, Lumbriculidae, Branchiobdellidae. Fragmenta faunistica 24(2), 57–80.
75.
Kawałko, D., Halarewicz, A., Kaszubkiewicz, J., Jezierski, P., 2017. Tempo dekompozycji opadu organicznego podczas przemian siedlisk łęgowych. Sylwan 161(7), 565–572.
76.
Kawalko, D., Jezierski, P., Kabala, C., 2021. Morphology and physicochemical properties of alluvial soils in riparian forests after river regulation. Forests 12(3), 329.
77.
Kawalko, D., Kaszubkiewicz, J., Woźniczka, P., 2007. Zawartość metali ciężkich w glebach wybranych siedlisk leśnych na terenie Parku Krajobrazowego 'Dolina Jezierzycy'. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych 31, 23–27.
78.
Kercheva, M., Sokołowska, Z., Hajnos, M., Skic, K., Shishkov, T., 2017. Physical parameters of Fluvisols on flooded and non-flooded terraces. International Agrophysics, 31(1), 73–82.
79.
Kidder, T. R., Liu, H., 2017. Bridging theoretical gaps in geoarchaeology: Archaeology, geoarchaeology, and history in the Yellow River valley, China. Archaeological and Anthropological Sciences 9(8), 1585–1602.
80.
Kobierski, M., 2013. Evaluation of the total concentration of iron, manganese, cadmium and nickel and their DTPA extractable forms in the common dandelion rhizospheric and non-rhizospheric soil of the lower Vistula river floodplain grasslands. Environmental Protection and Natural Resources 24(3), 19–24.
81.
Kobierski, M., 2015. Evaluation of the content of heavy metals in Fluvisols of floodplain area depending on the type of land use. Journal of Ecological Engineering 16(1), 23–31.
82.
Kobierski, M., Banach-Szott, M., 2022. Organic Matter in Riverbank Sediments and Fluvisols from the Flood Zones of Lower Vistula River. Agronomy 12(2), 536.
83.
Kobierski, M., Kondratowicz-Maciejewska, K., Banach-Szot, M., Wierzowiecki, M., 2010. Właściwości sorpcyjne użytkowanych rolniczo gleb aluwialnych między korytem Wisły a wałem przeciwpowodziowym w obrębie Basenu Unisławskiego. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 61(4), 97–104.
84.
Kobierski, M., Piotrowska, A., 2010. Profile distribution of heavy metals and enzymatic activity in Fluvisols of the Vistula River Valley, Poland. Fresenius Environmental Bulletin 19(2a), 303–311.
85.
Kowalska, A., Affek, A., Regulska, E., Wolski, J., Kruczkowska, B., Kołaczkowska, E., Baranowski, J., 2019. Riparian hardwood forests in the valley of the middle Vistula–ecosystem condition in the absence of flooding, and guidelines for protection. Przegląd Geograficzny 91(3), 295–323.
86.
Kud, K., Wozniak, L., 2000. Zawartość miedzi w glebach aluwialnych oraz runi łąkowej doliny Sanu. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 471(1), 623–630.
87.
Kusza, G., Ciesielczuk, T., 2008. Wybrane właściwości fizykochemiczne nanosów mineralnych powstałych w wyniku powodzi w 1997 roku na terenie Powiatu Krapkowickiego. Rocznik Ochrona Środowiska 10, 697–705.
88.
Krysiak, A., Karczewska, A., 2007. Arsenic extractability in soils in the areas of former arsenic mining and smelting, SW Poland. Science of the Total Environment 379(2–3), 190–200.
89.
Laskowski, S., Szozda, B., 1985. Niektóre właściwości chemiczne mad odrzańskich rejonu Przychowej. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 36(3), 27–40.
90.
Latocha, A., 2007. Zróżnicowanie pokryw deluwialnych i aluwialnych w Sudetach Wschodnich w świetle analiz sedymentologicznych i datowań radiowęglowych. Przegląd Geologiczny 55(1), 38–38.
91.
Lemkowska, B., 2013. "Quaternary rendzinas" in the Systematics of Polish Soil. Soil Science Annual 64(4), 135–140.
92.
Lewandowski, P., Burghardt, W., Ilnicki, P., 1998. Metale ciężkie w glebach doliny Warty w obrębie miasta Poznania. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 49(3–4), 19–29.
93.
Ligęza, S., 2008. Nieciągłości litologiczne w glebach i ich wyróżnianie. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 60(1), 77–84.
94.
Ligęza, S. 2016. Variability of the contemporary Fluvisols of the Vistula River near Puławy. Scientific Dissertations of the Lublin University of Life Sciences, Lublin.
95.
Lima, H. N., Schaefer, C. E., Mello, J. W., Gilkes, R. J., Ker, J. C., 2002. Pedogenesis and pre-Colombian land use of “Terra Preta Anthrosols”(“Indian black earth”) of Western Amazonia. Geoderma 110, 1–17.
96.
Łabaz, B., Kabała, C., 2012. Anthropogenic transformation of soils in the Barycz Valley - conclusions for soil classification. Soil Science Annual 65(3), 103–110.
97.
Łabaz, B., Kabala, C., 2016. Human-induced development of mollic and umbric horizons in drained and farmed swampy alluvial soils. Catena 139, 117–126.
98.
Łabaz B., Kabała C., Bogacz A. 2016. Problems of trophic status diagnosis in the forest habitats on former arable alluvial soils. Sylwan 160(8), 684–695.
99.
Łachacz, A., Nitkiewicz, S., 2021. Classification of soils developed from bottom lake deposits in north-eastern Poland. Soil Science Annual 72(2), 1–14.
100.
Makeschin, F., 1997. Earthworms (Lumbricidae: Oligochaeta): important promoters of soil development and soil fertility. In: Benckiser, G. (Ed.) Fauna in soil ecosystems (pp. 187–238). CRC Press.
101.
Malinowski, R., 2007. Zawartość metali ciężkich w glebach Parku Narodowego 'Ujście Warty'. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych (31), 40–45.
102.
Malinowski, R., 2008. Charakterystyka właściwości chemicznych wybranych gleb Parku Narodowego Ujście Warty. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 59(3–4), 185–194.
103.
Malinowski, R., 2007. Charakterystyka właściwości fizycznych i oksydo-redukcyjnych różnych gatunków mad rzecznych polderu Cedyńskiego Parku Krajobrazowego. Folia Universitatis Agriculturae Stetinensis. Agricultura, Alimentaria, Piscaria et Zootechnica 3, 91–101.
104.
Malinowski, R., Niedźwiedzki, E., Sammel, A., 2004. Właściwości chemiczne zwięzłych mad cedyńskich z uwzględnieniem sposobu ich użytkowania. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 55(1), 169–173.
105.
Maliszewska-Kordybach, B., Smreczak, B., Klimkowicz-Pawlas, A., 2013. The levels and composition of persistent organic pollutants in alluvial agriculture soils affected by flooding. Environmental monitoring and assessment 185(12), 9935–9948.
106.
Marcinek, J., 1988. Studia hydropedologiczne nad zróżnicowaniem pokrywy glebowej doliny Shatt Al-Arab. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 347, 221–237.
107.
Marcinek, J., Komisarek, J., 2004. Antropogeniczne przekształcenia gleb Pojezierza Poznańskiego na skutek intensywnego użytkowania rolniczego. Wydawnictwo Akademii Rolniczej, Poznań.
108.
Markiewicz, M., Gonet, S. S., Marszelewski, W., Mendyk, Ł., Sykuła, M., 2017. Differentiation of soils and land use changes in the vicinity of the disappeared Gardeja lake (Northern Poland). Soil Science Annual 68(3), 115–130.
109.
Markiewicz, M., Mendyk, Ł., Gonet, S., 2016. Soil organic matter status in agricultural soil sequence of former shoreline of disappearing Sumowskie lakes, North-Eastern Poland. Polish Journal of Soil Science 48(1), 65–78.
110.
Mazurski, K. R., 1976. Niektóre cechy mad sudeckich. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 27(4), 93–105.
111.
Mendyk, Ł., Markiewicz, M., Bednarek, R., Świtoniak, M., Gamrat, W., Krześlak, I., Kupniewska, A., 2016. Environmental changes of a shallow kettle lake catchment in a young glacial landscape (Sumowskie Lake catchment), North-Central Poland. Quaternary International 418, 116–131.
112.
Mendyk, U., Świtoniak, M., Bednarek, R., Falkowski, A., 2015. Genesis and classification of the soils developed from the sediments of the former Oleszek mill pond basin (the Chełmińskie Lakeland, N Poland). Soil Science Annual 66(1), 29–35.
113.
Miklaszewski, S., 1930. Gleby Polski. Komisja Wyd. Tow. Bratniej Pomocy Studentów Polit. Warszawskiej, Warszawa.
114.
Myślińska, E., Hoffmann, E., Kulesza-Wiewióra, K., 1982. Zróżnicowanie litologiczne mad w wybranych odcinkach doliny Wisły. Przegląd Geologiczny 30(9), 474–479.
115.
Niedźwiedzki, E., Meller, E., Malinowski, R., Sammel, A., Sobczyńska, E., 2010a. Zróżnicowanie warunków siedliskowych i zbiorowisk roślinnych w dolinie Iny w okolicach Sowna. Cz. II. Właściwości mechaniczne gleb i zawartość makroskładników w runi łąkowej. Woda–Środowisko–Obszary Wiejskie 10, 145–155.
116.
Niedźwiedzki, E., Winkler, L., Wojcieszczuk, T., Malinowski, R., Sammel, A., 2010b. Zróżnicowanie warunków siedliskowych i zbiorowisk roślinnych w dolinie Iny w okolicach Sowna. Część I. Warunki hydrologiczne i cechy morfologiczne gleb. Woda–Środowisko–Obszary Wiejskie 10, 133–144.
117.
Niedźwiedzki, E., Protasowicki, M., Malinowski, R., Meller, E., Sammel, A., 2011. Kształtowanie się właściwości różnie użytkowanych mad rzecznych w dolinie ujścia Krąpieli do Iny powyżej Stargardu Szczecińskiego. Część II. Właściwości chemiczne gleb z uwzględnieniem zawartości metali ciężkich. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 62(1), 111–116.
118.
Niemyska-Łukaszuk, J., Zaleski, T., Miechówka, A., 2004. Charakterystyka pokrywy glebowej Pienińskiego Parku Narodowego. Studia Naturae 49, 33–41.
119.
Okruszko, H., 1969. Powstawanie mułów i gleb mułowych. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 20(1), 25–49.
120.
Olszewska, B., Plywaczyk, L., 2013. Gospodarka wodna mad średnich doliny Odry w okresie IV-IX 2011 w warunkach zróżnicowanego zasilania wierzchnich warstw gleby. Acta Scientiarum Polonorum, Formatio Circumiectus 3(12), 121–130.
121.
Orzechowski, M., Smólczyński, S., 2010a. Content of Ca, Mg, Na, K, P, Fe, Mn, Zn, Cu in soils developed from the Holocene deposits in north-eastern Poland. Journal of Elementology 15(1), 149–159.
122.
Orzechowski, M., Smólczynski, S., 2010b. Uziarnienie gleb aluwialnych w krajobrazie deltowym i dolin rzecznych w świetle klasyfikacji PTG i USDA. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 61(4), 178–185.
123.
Orzechowski, M., Smólczynski, S., Sowiński, P., 2005. Właściwości sorpcyjne gleb aluwialnych Żuław Wiślanych. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 56(1–2), 119–127.
124.
Owczarzak, W., Mocek, A., Kaczmarek, Z., 2007. Wpływ odkrywki węgla brunatnego" Koźmin" na pokrywę glebową wsi Kobuzów i Podłużyce. Uniwersytet Zielonogórski, Zeszyty Naukowe Inżynieria Środowiska 133(13), 348–355.
125.
Piaścik, H., Orzechowski, M., Smólczynski, S., 1998. Air, water and retaining properties of alluvial soils in a delta landscape. Polish Journal of Soil Science 31(2), 15–21.
126.
Pisarek, I., Żarczyńska, B., 2002. Antropogeniczne wzbogacenie w metale ciężkie gleb doliny Odry na terenie miasta Opole. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 53(3–4), 75–83.
127.
Plesiński, K., 2018. Diversification of system and morphological river bed in near to influence of the block ramp (example from the Porębianka river). Acta Scientiarum Polonorum, Formatio Circumiectus 17(1), 89–103.
128.
Pranagal, J., Ligeza, S., 2011. Retencyjność mad tarasu zalewowego puławskiego odcinka Wisły. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 62(2), 335–340.
129.
Przyrodniczo-genetyczna klasyfikacja gleb Polski ze szczególnym uwzględnieniem gleb uprawnych. 1956. Roczniki Nauk Rolniczych 74–D, 1–96.
130.
Roj-Rojewski, S., Banaszuk, H., 2004. Typologia i sekwencja gleb mułowych i mad na tle mikrorzeźby tarasów zalewowych Narwi i Biebrzy. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 55(4), 115–127.
131.
Roj-Rojewski, S., Walasek, M., 2013. Katena gleb mułowo-madowych w okolicy Suraża w Dolinie Górnej Narwi. Soil Science Annual 64(2), 34–40.
132.
Różański, S., 2013. Fractionation of selected heavy metals in agricultural soils. Ecological Chemistry and Engineering 20(1), 117–127.
133.
Rytelewski, J., 1965. Typologia gleb aluwialnych doliny rzeki Łyny. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 15(1), 91–109.
134.
Sherratt, A., 1980. Water, soil and seasonality in early cereal cultivation. World Archaeology 11(3), 313–330.
135.
Skiba, S., Drewnik, M., 2001. Pokrywa glebowa Magurskiego Parku Narodowego (Karpaty-Beskid Niski). Roczniki Bieszczadzkie 9, 154–164.
136.
Skiba, S., Żyła, M., Klimek, M., Prędki, R., 2006. Gleby doliny górnego Sanu w Bieszczadzkim Parku Narodowym. Roczniki Bieszczadzkie 14, 215–220.
137.
Smólczyński, S., Kalisz, B., Orzechowski, M., 2011. Sequestration of humus compounds in soils of Northeastern Poland. Polish Journal of Environmental Studies 20(3), 755–762.
138.
Strzemski, M., 1955. Typologia mad polskich. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 4, 180–191.
139.
Strzemski, M., Siuta, J., Witek, T., 1973. Przydatność rolnicza gleb Polski. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa.
140.
Systematyka gleb Polski, 1974. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 25(1), 1–149.
141.
Systematyka gleb Polski, 1989. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 40(3/4), 1–150.
142.
Systematyka gleb Polski, 2011. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 62(3), 1–193.
143.
Systematyka gleb Polski, 2019. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Polskie Towarzystwo Gleboznawcze, Wrocław –Warszawa.
144.
Szerszeń L., Chodak T., Gawęcki J., Jasińska Z., Kabała C., Karczewska A., Kaszubkiewicz J., Kotecki A. 2000. Stan środowiska glebowego oraz warunki produkcji rolniczej na Dolnym Śląsku po powodzi 1997 roku. Zesz. Nauk. Akademii Rolniczej we Wrocławiu, 370, Monografie 20.
145.
Szerszeń, L., Laskowski, S., Kollender-Szych, A., 1983. Wpływ procesów typologicznych na zawartość arsenu w niektórych gatunkach mad odrzańskich z okolic Głogowa. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 242, 121–129.
146.
Świtoniak, M., Kabała, C., Podlasiński, M., Smreczak, B., 2019. Propozycja korelacji jednostek glebowych wyróżnionych na mapie glebowo-rolniczej z typami i podtypami Systematyki gleb Polski. Soil Science Annual 70(2), 98–114.
147.
Teisseyre, K. A., 1988. Mady dolin sudeckich. Wybrane zagadnienia metodologiczne. Geologia Sudetica 23(1), 65–101.
148.
Tomaszewski, J., 1959. O procesach glebotwórczych. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 8(2), 17–37.
150.
Uzarowicz, Ł., Charzyński, P., Greinert, A., Hulisz, P., Kabała, C., Kusza, G., Kwasowski, W., Pędziwiatr, A., 2020. Studies of technogenic soils in Poland: past, present, and future perspectives. Soil Science Annual 71(4), 281–299.
151.
Wanic T., Brożek S., Lasota J., Zwydak M., 2011. Soil diversity of the alder and riparian forest communities. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 62(4), 109–123.
152.
Wicik, B., 2001. Akumulacja żelaza w dolinie Narwi pod Tykocinem. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 52, 65–69.
154.
Witkowska-Walczak, B., Walczak, R. T., Sławiński, C., 2000. Retencja wodna mad Polski. Acta Agrophysica 38, 267–280.
155.
World Reference Base for Soil Resources. 1998. World soil resources reports 83. FAO, ISRIC, IUSS, Rome.
156.
Woźniak, L., 1998. Odczyn, stan zakwaszenia, zasobność w CaCO3 oraz zawartość wapnia i magnezu w świeżych namułach bieszczadzkich gleb aluwialnych. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 456, 55–64.
157.
Woźniak-Kostecka, I., Lipińska, H., Sosnowska, M., Wyłupek, T., 2019. Directions of changes in the use of permanent grasslands in the Lubelskie Voivodeship in the years 1990–2018. Grassland Science in Poland 22, 87–105.
158.
Zawadzki, S., 1980. Gleby hydrogeniczne Lubelszczyzny. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 31(3–4), 27–44.
159.
Zeitz, J., Velty, S., 2002. Soil properties of drained and rewetted fen soils. Journal of Plant Nutrition and Soil Science 165(5), 618–626.
160.
Zgłobicki, W., Telecka, M., Pasierbińska, A., 2016. Impact of physicochemical characteristics of colluvial and alluvial soils on Cd, Cu, Pb and Zn content (East Poland). Polish Journal of Soil Science 48(2), 213–219.
161.
Żyromski, A., Biniak-Pieróg, M., Szulczewski, W., Kordas, L., Kabała, C., Gałka, B., 2016. Mathematical modelling of evapotranspiration of selected energy crops. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
| eISSN: | 2300-4975 |
| ISSN: | 2300-4967 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
