PRACA PRZEGLĄDOWA
Gleba płowa – gleba roku 2023. Aktualne poglądy na genezę, klasyfikację i funkcje gleb płowych w Polsce
1
Instytut Nauk o Glebie, Żywienia Roślin i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Polska
Data nadesłania: 15-11-2023
Data ostatniej rewizji: 11-12-2023
Data akceptacji: 15-12-2023
Data publikacji online: 15-12-2023
Data publikacji: 15-12-2023
Autor do korespondencji
Cezary Kabała
Instytut Nauk o Glebie, Żywienia Roślin i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Norwida 25, 50-375, Wrocław, Polska
Instytut Nauk o Glebie, Żywienia Roślin i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Norwida 25, 50-375, Wrocław, Polska
Soil Sci. Ann., 2023, 74(4)177034
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Polskie Towarzystwo Gleboznawcze wybrało gleby płowe jako gleby roku 2023. Gleby płowe są najważniejszą grupą gleb w Polsce zarówno pod względem zajmowanej powierzchni (około 45% pokrywy glebowej Polski), jak i znaczenia dla krajowej produkcji rolniczej. Gleby płowe odznacza się średnią i dobrą wartością rolniczą, właściwą dla uprawy pszenicy, kukurydzy i rzepaku, dlatego zdecydowana większość tych gleb znajduje się w użytkowaniu rolniczym, a tylko niewielkie ich fragmenty występują pod lasami, tworząc dobre i bardzo dobre siedliska lasów i lasów mieszanych. Wspólną cechą gleb płowych jest obecność poziomu iluwialnego (argik), wytworzonego w procesie przemieszczania się frakcji ilastej, ale gleby płowe są prawdopodobnie najbardziej zróżnicowanych typem gleb w Polsce. Wynika to z ogromnego zróżnicowania skał macierzystych, z których wytworzyły się te gleby, warunków środowiskowych, w jakich występują oraz przeobrażeń jakim uległy wskutek długotrwałego użytkowania rolniczego. Zróżnicowanie typu gleb płowych odzwierciedla wyodrębnienie aż 13 ich podtypów w systematyce gleb Polski oraz częściowa alokacja w najmniej pięciu referencyjnych grupach gleb w klasyfikacji międzynarodowej WRB. W niniejszym artykule zaprezentowano krótki przegląd: (a) rozwoju koncepcji gleb iluwialnych na świecie i w Polsce, (b) współczesnej definicji i klasyfikacji gleb płowych w Polsce na tle klasyfikacji międzynarodowej, oraz (c) stanu zbadania gleb płowych w Polsce ze wskazaniem nierozwiązanych zagadnień dotyczących ich genezy, transformacji i rozprzestrzenienia w Polsce.
REFERENCJE (211)
1.
Aaltonen, V.T., 1935. Zur Stratigraphie des Podsolprofils. Communicationes Instituti Forestalis Fenniae 20, 125-150.
2.
Banach-Szott, M., Dębska, B., Mroziński, G., 2012. Content changes of selected PAHs in Luvisols. Proceedings of EC Opole 6(1), 173–181.
3.
Bartoszewski, Z., Czarnowski, F., Dombek, E., Siuta, J., Strzemski, M., Truszkowska, R., Witek, T., 1965. Instrukcja w sprawie wykonywania map glebowo-rolniczych w skali 1:5 000 i 1:25 000 oraz map glebowo-przyrodniczych w skali 1:25 000. Ministerstwo Rolnictwa, Warszawa.
4.
Bednarek, R., Prusinkiewicz, Z., 1997. Geografia gleb. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
5.
Białousz, S., 2022. Klasyfikacja i kartografia gleb w Politechnice Warszawskiej. Bazy danych o glebach i przykłady zastosowań. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.
6.
Białousz, S., Różycki, S., 2015. Poland. Soil types, 1:2500000. The map attached to: Mocek, A. (editor), 2015. Gleboznawstwo. Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa.
7.
Bielińska, E. J., Węgorek, T., 2005. Assessment of mid-field shelterbelt influence on enzymatic activity of lessive soil. Acta Agrophysica 5(1), 17–24.
8.
Bockheim, J.G., Hartemink, A.E., 2013. Distribution and classification of soils with clay-enriched horizons in the USA. Geoderma 209, 153–160. https://doi.org/10.1016/j.geod....
9.
Bogda, A., Chodak, T., Szerszeń, L., 1998. Properties and clay mineral composition of soils in the Lower Silesia. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu 325, 1–89.
10.
Bojko, O., Kabala, C., 2016. Transformation of physicochemical soil properties along a mountain slope due to land management and climate changes—A case study from the Karkonosze Mountains, SW Poland. Catena 140, 43–54. https://doi.org/10.1016/j.cate....
11.
Borowiec, S., 1965. The problem of „lessives” soils in Szczecin Pomerania. Szczecińskie Towarzystwo Naukowe 20(3), 3–60.
12.
Brożek, S., Zwydak, M., Lasota, J., 2007. Gleby grądu subkontynentalnego-podzespołów typowego Tilio-Carpinetum typicum oraz trzcinnikowego Tilio-Carpinetum calamagrostietosum. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej 9(2–3), 183–207.
13.
Bryk, M., 2023. Study on the physical properties of a forest Glossic Retisol developed from loess in the Lublin Upland, SE Poland. Soil Science Annual 74(4), 174969.
14.
Cernescu, N., 1937. Die Bodenzonen der Region des humiden Klimas Rumäniens. Bericht über die Tagung der Kommission V der Internationalen Bodenkundlicher Gesselschaft 21–24.
15.
Charzyński, P., 2006. Testing WRB on Polish Soils. Association of Polish adult educators, Toruń.
16.
Chodak, T., 1980. Investigations on the properties and clay mineral composition of soils developed from loess in the Lower Silesia. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu 21, 1–49.
17.
Chodak, T., 1994. The dynamics of colloidal system in loess soils. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 413, 69–74.
18.
Chodak, T., Kowaliński, S., 1972. Micromorphological and mineralogical properties of some soil types developed from loess. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 123, 219–231.
19.
Chojnicki, J., 1993. Lessives soils developed from superficial formations of the Błonie-Sochaczew Plain. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 44(3/4), 135–151.
20.
Chojnicki, J., Kowalska, M., 2009. Soluble Zn, Cu, Pb and Cd in cultivated luvisols developed from superficial silts of the Błonie - Sochaczew Plain. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych 40, 49–55.
21.
Cieśla, W., 1968. Genesis and properties of arable soils formed from boulder loam on Kujawy upland. Roczniki Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu 18, 1–60.
22.
Cieśla, W., Wojtasik, M., Miraszewski, R., Rogalski, D., 1978. Soils of the Chełmno Upland developed from silty deposits. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 29(1), 127–140.
23.
Czarnowska, K., 1989. Content of some heavy metals in soils developed from silty formation. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 40(2), 107–117.
24.
Dąbkowska-Naskręt, H., Jaworska, H., 1997a. Lessive soils formed from silt deposits of Pojezierze Chełmińsko-Dobrzyńskie and Wysoczyzna Kaliska Region. Part I. Morphology and physico-chemical properties. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 48(1–2), 59–69.
25.
Dąbkowska-Naskręt, H., Jaworska, H., 1997b. Lessive soils formed from silt deposits from Pojezierze Chełmińsko-Dobrzyńskie and Wysoczyzna Kaliska region. Part. II. Lithogenic uniformity investigations on the base of granulometric composition analyses. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 48(3–4), 123–136.
26.
Dębska, B., Banach-Szott, M., Drąg, M., 2012. Influence of PAHs pollution of luvisols on the selected properties of humic acids. Proceedings of ECOpole 6(2), 625–631. https://doi.org/10.2429/proc.2....
27.
Długosz, J., 1994. Illite-smectite mixed layer minerals in soils formed from glacial till of the Gliszcz experiment station. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 414, 49–56.
28.
Długosz, J., 1996. Chromium and nickel in lessive soils formed from vistulian material from ZSD Mochełek. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 434(2), 831–836.
29.
Długosz, J., 2002. Variability of the mineral composition in the fine clay fraction (<0,2 um) of Luvisols developed from glacial till. Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy, Rozprawy 104, 1–102.
30.
Dobrowolskiy, W.W., 1976. Gieografia poczw s osnowami poczwowiedienia. Izd. Proswieszczenije, Moskwa, Soviet Union.
31.
Dokuchaev, W.W., 1879. Kartografia russkich poczw. Min. Gosud. Imuszcz. Sankt Peterburg (reprint in:) Dokuchaev, W.W., 1949. Izbrannyje soczinienia. Gosud. Izd. Sielskoch. Literat., Moskwa, 13–160.
32.
Drewnik, M., Skiba, M., Szymański, W., Żyła, M., 2014. Mineral composition vs. soil forming processes in loess soils—a case study from Kraków (Southern Poland). Catena 119, 166-173. https://doi.org/10.1016/j.cate....
33.
Drozd, J., Kowaliński, S., 1977. Changes of some soil properties under the influence of pollution emitted by the "Legnica” copper foundry. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 28(2), 49–75.
34.
Drzymala, S., Mocek, A., 1993. The resources of organic matter in soils of Lednicki Landscape Park. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 411, 123-130.
35.
Duchaufour, P., 1951. Lessivage et podzolisation. Revue Forestière Française 10, 647–652.
36.
Duchaufour, P., 1956. Pedologie. Applications forestières et agricoles. Ecole nationale des Eaux et Forêts. Nancy, France.
37.
Dudal, R., 1964. Correlation of soil classification units used in different continents. Transactions of the 8th IUSS Congress, Volume I, Bucharest, Romania.
38.
Duma, P., Furmanek, M., Latocha, A., Łuczak, A., Piekalski, J., 2019. The historical cultural landscape of the western Sudetes subregion. Comments on the research method. Archaeologia Historica Polona 27, 51–72. https://doi.org/10.12775/AHP.2....
39.
Ehwald, E., 1959. Über den gegenwärtigen Stand der Systematik der deutschen Böden. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 16, 191–218.
41.
Furczak, J., 2006. Biochemical activity of lessive soil under soybean cultivated with various systems. Acta Agrophysica 8(4), 815–824.
42.
Galka, B., Labaz, B., Bogacz, A., Bojko, O., Kabala, C., 2014. Conversion of Norway spruce forests will reduce organic carbon pools in the mountain soils of SW Poland. Geoderma 213, 287-295. https://doi.org/10.1016/j.geod....
43.
Genetyczna klasyfikacja gleb Polski, 1959. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 7(2), 1–131.
44.
Gerasimov, I.P., 1960. Soils of Central Europe and related problems of physical geography. Academy of Sciences of Soviet Union, Moscow.
45.
Gerasimova, M.I., Khitrov, N.B., 2012. Comparison of the results of soil profiles’ diagnostics performed in three classification systems. Eurasian Soil Science 45, 1087-1094.
46.
Glina, B., Jezierski, P., Kabala, C., 2013. Physical and water properties of Albeluvisols in the Silesian Lowland (SW Poland. Soil Science Annual 64(4), 123. https://doi.org/10.2478/ssa-20....
47.
Glina, B., Waroszewski, J., Kabala, C., 2014. Water retention of the loess-derived Luvisols with lamellic illuvial horizon in the Trzebnica Hills (SW Poland). Soil Science Annual 65(1), 18–24. https://doi.org/10.2478/ssa-20....
49.
Gruba, P., Pacanowski, P., Mulder, J., 2013. Factors influencing spatial heterogeneity of pH in forest soils on the example of Luvisols with marlstone underlayer. Sylwan 157, 149–157.
50.
Gus-Stolarczyk, M., Drewnik, M., Michno, A., Szymański, W., 2023. The origin and transformation of soil lamellae in calcareous and non-calcareous loess soils in the Central European loess belt–A case study from southern Poland. Catena 232, 107399. https://doi.org/10.1016/j.cate....
51.
Gus-Stolarczyk, M., Drewnik, M., Szymański, W., 2021. Origin, properties and transformation of soil lamellae in rusty soils (Brunic Arenosols) in southeastern Poland. Soil Science Annual 72, 143881. https://doi.org/10.37501/soils....
52.
Gworek, В., Brogowski, Z., Degórski, M., Wawrzoniak, J., 2000. Changes of physico-chemical properties of some soils in Białowieża National Park. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 51(1/2), 87–99.
53.
IUSS Working Group WRB, 2006. World Reference Base for soil resources: a framework for international classification, correlation and communication. World soil resources reports 103. FAO, ISRIC, IUSS, Rome.
54.
IUSS Working Group WRB, 2015. World Reference Base for Soil Resources 2014, Update 2015. International Soil Classification System for Naming Soils and Creating Legends for Soil Maps. World Soil Resources Reports 106, Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), Rome.
55.
IUSS Working Group WRB, 2022. World Reference Base for Soil Resources. International soil classification system for naming soils and creating legends for soil maps. 4th edition. International Union of Soil Sciences (IUSS), Vienna, Austria.
56.
Janowiak, J., 1993. Properties of humus substances of black earths and lessive soils. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 411, 182–188.
57.
Jary, Z., 2007. Record of climate changes in Upper Pleistocene loess-soil sequences in Poland and western part of Ukraine. Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
58.
Jaworska, H., Dąbkowska-Naskręt, H., 1999. Lessive soils formed from silt deposits from Pojezierze Chełmińsko-Dobrzyńskie and Wysoczyzna Kaliska region. Part III. Chemical and mineralogical composition. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 50(1/2), 97–114.
59.
Jaworska, H., Dąbkowska-Naskręt, H., Kobierski, M., 2014. The influence of litho-and pedogenic processes on Luvisols formation of selected area of Vistula glaciation. Geological Quarterly 58(4), 685–694. http://dx.doi.org/10.7306/gq.1....
60.
Jaworska, H., Dąbkowska-Naskręt, H., Kobierski, M., 2016. Iron oxides as weathering indicator and the origin of Luvisols from the Vistula glaciation region in Poland. Journal of Soils and Sediments 16, 396–404. https://doi.org/10.1007/s11368....
61.
Jaworska, H., Dlugosz, J., 1996. Sorption properties of Alfisols formed from fluvioglacial material from the environs of Mochełek. Soil Science Annual 47, 53–61.
62.
Jonczak, J., 2014. Effect of land use on the carbon and nitrogen forms in humic horizons of Stagnic Luvisols. Journal of Elementology 19(4), 1037-1048. https://doi.org/10.5601/jelem.....
63.
Kabała, C., Bekier J., Bińczycki, T., Bogacz, A., Bojko, O., Cuske, M., Ćwieląg-Piasecka, I., Dębicka, M., Gałka, B., Gersztyn, L., Glina, B., Jamroz, E., Jezierski, P., Karczewska, A., Kaszubkiewicz, J., Kawałko, D., Kierczak, J., Kocowicz, A., Krupski, M., Kusza, G., Łabaz, B., Marzec, M., Medyńska-Juraszek, A., Musztyfaga, E., Perlak, Z., Pędziwiatr, A., Pora, E., Przybył, A., Strączyńska, S., Szopka, K., Tyszka, R., Waroszewski, J., Weber, J., Woźniczka, P., 2015. Soils of Lower Silesia: origins, diversity and protection. Polskie Towarzystwo Gleboznawcze, Polskie Towarzystwo Substancji Humusowych, Wrocław.
64.
Kabała, C., Charzyński, P., Chodorowski, J., Drewnik, M., Glina, B., Greinert, A., Hulisz, P., Jankowski, M., Jonczak, J., Łabaz, B., Łachacz, A., Marzec, M., Mendyk, Ł., Musiał, P., Musielok, Ł., Smreczak, B., Sowiński, P., Świtoniak, M., Uzarowicz, Ł., Waroszewski, J., 2019a. Polish Soil Classification, 6th edition – principles, classification scheme and correlations. Soil Science Annual 70(2), 71–97. https://doi.org/10.2478/ssa-20....
65.
Kabala, C., Galka, B., Jezierski, P., 2020. Assessment and monitoring of soil and plant contamination with trace elements around Europe's largest copper ore tailings impoundment. Science of The Total Environment 738, 139918. https://doi.org/10.1016/j.scit....
66.
Kabala, C., Karczewska, A., Medynska-Juraszek, A., 2014. Variability and relationships between Pb, Cu, and Zn concentrations in soil solutions and forest floor leachates at heavily polluted sites. Journal of Plant Nutrition and Soil Science 177, 573–584. https://doi.org/10.1002/jpln.2....
67.
Kabała, C., Komisarek, J., Świtoniak, M., Kozłowski, M., 2022a. Correspondence between the legend units of the soil map of Poland (1: 300,000), soil-agricultural map, forest soil-habitat map and soil types of Polish Soil Classification (2019) based on analysis of soil profiles. Soil Science Annual 73(4), 156069. https://doi.org/10.37501/soils....
68.
Kabała, C., Marzec, M., 2010. Vertical and spatial diversity of particle-size distribution in Luvisols developed from loess in south-western Poland. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 61, 3: 52–64.
69.
Kabała, C., Musztyfaga, E., 2015. Clay-illuvial soils in the Polish and international soil classifications. Soil Science Annual 66(4), 204–213. https://doi.org/10.1515/ssa-20....
70.
Kabala, C., Musztyfaga, E., Jary, Z., Waroszewski, J., Gałka, B., Kobierski, M., 2022b. Glossic Planosols in the postglacial landscape of Central Europe: Modern polygenetic soils or subaerial palaeosols?. Geoderma 426, 116101. https://doi.org/10.1016/j.geod....
71.
Kabala, C., Przybyl, A., Krupski, M., Labaz, B., Waroszewski, J., 2019b. Origin, age and transformation of Chernozems in northern Central Europe–New data from Neolithic earthen barrows in SW Poland. Catena 180, 83–102. https://doi.org/10.1016/j.cate....
72.
Kabala, C., Singh, B.R., 2001. Fractionation and mobility of copper, lead and zinc in soil profiles in the vicinity of a copper smelter. Journal of Environmental Quality 20(2), 485–492.
73.
Kaczmarek, Z., Owczarzak, W., Mocek, A., 2006. Physical and water properties of arable Luvisols situated under infield tree planting within the Dezydery Chłapowski Agro-ecological Landscape Park. Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering 51(3), 35–39.
74.
Kaniuczak, J., 1999. Content of some magnesium forms in grey-brown podzolic soils formed from loess, depending on soil management. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 467(1), 103–109.
75.
Kaniuczak, J., Nowak, M., Hajduk, E., Kaniuczak, R., 2003. The influence of liming and mineral fertilization on soluble forms of micronutrient content in grey-brown podzolic soils formed from loess. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 493(3), 607–614.
76.
Klasyfikacja gleb leśnych, 1966. Komisja Genezy, Klasyfikacji i Kartowania Gleb Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego, Zespół Gleb Leśnych, Warszawa.
77.
Klimkowicz-Pawlas, A., Smreczak, B., Ukalska-Jaruga, A., 2017. The impact of selected soil organic matter fractions on the PAH accumulation in the agricultural soils from areas of different anthropopressure. Environmental Science and Pollution Research 24(12), 10955–10965. https://doi.org/10.1007/s11356....
78.
Kobierski, M., 2013. Morphology, properties and mineralogical composition of eroded Luvisols in selected morainic areas of the Kuyavian and Pomeranian Province. Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy, Bydgoszcz, Rozprawy 166.
79.
Kobierski, M., Dlugosz, J., Piotrowska, A., 2011. Spatial variability of different magnesium forms in Luvisols formed from glacial till. Journal of Elementology 16(2), 205–214.
80.
Kobierski, M., Jaworska, H., Dąbkowska-Naskręt, H., Wegner, K., 2009. Humic substances in humus horizons of Luvisols from Pomorze and Kujawy region. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 60(2), 53–60.
81.
Komisarek, J., 2008. Spatial analysis of the copper and zinc content in forest Haplic Luvisols (Arenic, Spodic) of “Wigry” sample area of integrated monitoring. Nauka Przyroda Technologie 2(3), 22.
82.
Komisarek, J., 2017. Textural diversity in selected Retisols in the catena of the Opalenica Plain (western Poland. Soil Science Annual 68(1), 11–18. https://doi.org/10.1515/ssa-20....
83.
Komisarek, J., Szałata, S., 2008. Textural differentiation in pedons of Albeluvisols in the Wielkopolska region. Nauka Przyroda Technologie 2(2), 10.
84.
Konecka-Betley, K., 1960. Preliminary criteria to recognise the „lessive” soils and some of the brown soils. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 9(1), 131–138.
85.
Konecka-Betley, K., 1961. Studies on the sorption complex of soils from boulder loams in relation to their genesis. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 10(2), 469–523.
86.
Konecka-Betley, K., 1966. A contribution to the study of clay minerals in soils from loesses. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 16(2), 413–430.
87.
Konecka-Betley, K., 2009. The complex origin of Luvisols. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 60(4), 113–128.
88.
Konecka-Betley, K., Czępińska-Kamińska, D., 1979. Typology of soils developed from shallow silty formations of the Skierniewicka Upland. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 30(2), 95–110.
89.
Konecka-Betley, K., Zagórski, Z., 1996. Cechy lito- i pedogenezy w glebach zlodowacenia Warty. Acta Geographica Lodzensis 71, 97-111.
90.
Kowaliński, S., 1969. Soil of the south-western Poland. Third International Working-Meeting on Soil Micromophology. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Wrocław.
91.
Kowaliński, S., Bogda, A., 1966. The usefulness of Polish synthetic resins for making microscopic thin sections of soils. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 16(2), 327-356.
92.
Kowaliński, S., Pons, L.J., Slager, S., 1972. Micromorphological comparison of three soils derived from loess in different climatic regions. Geoderma 7(3-4), 141-158.
93.
Kowaliński, S., Drozd, D., Drozd, J., Kaczmarek, J., Licznar, M., Licznar, S.E., Wilczynski, A., 1978. The effect of degradation of soil profiles on some properties and fertility of soils. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 29(2), 79–96.
94.
Kowaliński, S., Drozd, J., Licznar, M., 1986. Transformation of humus compounds in soil under different plants cultivated in monoculture and in crop-rotation in the light of ten-year experiments. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 37(2), 169–185.
95.
Kowalkowski, A., 1966. Main trends in development of soils in conditions of Dalkowo Hills morphogenetic environment. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 16(2), 357–411.
96.
Kowalkowski, A., 1980. Succession of soil processes in the catena of loess soils of the Sądecka Basin. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 31(2), 65–76.
97.
Kozłowski, M., Komisarek, J., 2014. Deficiencies of readily plant available water in selected Albeluvisols in central Wielkopolska. Nauka Przyroda Technologie 8(1), 4.
98.
Kozłowski, M., Komisarek, J., 2016. Soil sequences along a slope of the Opalenica Plain. Journal of Ecological Engineering 17(1), 69–76. https://doi.org/10.12911/22998....
99.
Kozłowski M., Komisarek J., Wiatrowska K., 2011. Soil water balance in toposequence in growing season of the Poznań Lakeland. Nauka Przyroda Technologie 5(5), 85.
100.
Kozłowski, M., Komisarek, J., Wiatrowska, K., 2018. Temporal variability of water table depth in topohydrosequence of undulating ground moraine in Central Poland. Polish Journal of Environmental Studies 27(5), 2097–2106. https://doi.org/10.15244/pjoes....
101.
Krupski, M., Mackiewicz, M., Kabala, C., Ehlert, M., Cendrowska, M., 2021. Earthen mounds in the Głubczyce Forest (SW Poland)–are they prehistoric long-barrows? Geoarchaeology of the Silesian soil record and human-environment interplay in the Holocene. Praehistorische Zeitschrift 96(2), 413–433. https://doi.org/10.1515/pz-202....
102.
Kühn, P., Billwitz, K., Bauriegel, A., Kühn, D., Eckelmann, W., 2006. Distribution and genesis of Fahlerden (Albeluvisols) in Germany. Journal of Plant Nutrition and Soil Science 169(3), 420-433. https://doi.org/10.1002/jpln.2....
103.
Kuźnicki, F., 1959. Streszczenie dyskusji i wnioski. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 16, 255–277.
104.
Kuźnicki, F., Białousz, S., Skłodowski, P., Szafranek, A., Kamińska, H., Ziemińska, A., 1979. Physico-chemical properties of soils of south-eastern part of the Mazowiecka Lowland as a criterion of their typology. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 30(2), 3–25.
105.
Kuźnicki, F., Skłodowski, P., 1979. Content of various forms of humus substances in pseudogleyed lessives soils with reference to the content of free iron and free aluminium. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 30(2), 33–44.
106.
Kwasowski, W., Chojnicki, J., Falfus, K., 2010. Fraction and mobility of zinc, copper, lead in the intensively cultivated Luvisols of the Błonie-Sochaczew Plain. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 61(3), 75–86.
107.
Labaz, B., Kabala, C., Waroszewski, J., Dudek, M., Bogacz, A., Gruszka, D., Mlynek, S., 2022. Medium-term transformation of Chernozems under broadleaf forests in the temperate climate of south-east Poland. Geoderma Regional 30, e00535. https://doi.org/10.1016/j.geod....
108.
Lasota, J., Błońska, E., 2014. Site creating value of forest soil with lithological discontinuities. Sylwan 158(01), 10–17.
109.
Lasota, J., Brożek, S., Zwydak, M., Wanic, T., 2011. Soil diversity of the rich beech and oak-hornbeam forest communities. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 62(4), 93–108.
110.
Licznar, M., Drozd, J., 1985. Wpływ erozji na właściwości związków próchnicznych w niektórych jednostkach systematycznych gleb. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 36(3), 189–199.
111.
Loba, A., Sykuła, M., Kierczak, J., Łabaz, B., Bogacz, A., Waroszewski, J., 2020. In situ weathering of rocks or aeolian silt deposition: key parameters for verifying parent material and pedogenesis in the Opawskie Mountains—a case study from SW Poland. Journal of Soils and Sediments, 20, 435–451. https://doi.org/10.1007/s11368....
112.
Loba, A., Zhang, J., Tsukamoto, S., Kasprzak, M., Kowalska, J.B., Frechen, M., Waroszewski, J., 2023. Multiproxy approach to the reconstruction of soil denudation events and the disappearance of Luvisols in the loess landscape of south-western Poland. Catena 220, 106724. https://doi.org/10.1016/j.cate....
113.
Marcinek, J., Kaźmierowski, C., Komisarek, J., 1999. Compaction of subsurface horizons of intensively cultivated soils. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu, Melioracje Inżynieria Środowiska 20, 127–138.
114.
Marcinek, J., Komisarek, J., 1991. Organic matter distribution in catena of Wielkopolska soils. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu, Melioracje 9, 85–99.
115.
Marcinek, J., Komisarek, J., 1996. Estimation of spatial variability of Cu, Zn, Mn, and Fe content in cultivated soils developed form boulder loam. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 434(1), 487–492.
116.
Marcinek, J., Komisarek, J., 2004. Anthropogenic transformations of soils of Poznań lakeland as a result of intensive agricultural; farming. Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu.
117.
Marcinek, J., Komisarek, J., Kaźmierowski, C., 1995. Physical soil degradation of intensive farming Hapludalfs and Endoaquolls in Wielkopolska. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 418(1), 141–147.
118.
Maruszczak, H., 1991. Main sections of loess in Poland. Maria Curie-Skłodowska University, Lublin.
119.
Medyńska-Juraszek, A., Kabała, C., 2012. Heavy metal pollution of forest soils affected by the copper industry. Journal of Elementology 17(3), 441–451. https://doi.org/10.5601/jelem.....
121.
Miklaszewski, S. 1922. Powstawanie i kształtowanie się gleby. Nakładem Księgarni Rolniczej, Warszawa.
124.
Mroczek, P., 2018. Late Vistulian-Holocene evolution of loess Luvisols from the south Polish uplands recorded in micromorphology. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
125.
Mückenhausen, E., 1962. Entstehung, Eigenschaften und Systematik der Böden der Bundesrepublik Deutschland. Frankfurt a. M., Germany.
127.
Musierowicz, A. 1961. Mapa gleb Polski, 1:300000. Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa, Wydawnictwa Geologiczne, Puławy–Warszawa.
128.
Musierowicz, A., Konecka-Betley, E., Kuźnicki, F., 1963. Zagadnienia typologii gleb wytworzonych z lessów. Roczniki Nauk Rolniczych, seria D 104, 5–79.
129.
Musztyfaga, E., Kabała, C., 2016. Lithological discontinuity in Glossic Planosols (Albeluvisols) of Lower Silesia (SW Poland). Soil Science Annual 66(4), 180–190. https://doi.org/10.1515/ssa-20....
130.
Olejnik, J., Małek, S., 2020. Rola lasu w pochłanianiu dwutlenku węgla z atmosfery. Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Poznanń.
131.
Owczarzak, W., Grzelak, M., 2007. Some physical and water properties of Luvisols formed from the bottom moraine loams (Würm). Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 58(1/2), 45–52.
132.
Pakuła, K., Kalembasa, D., 2012. Macroelements in arable soils of the Siedlce Upland. Acta Agrophysica 19(4), 803–814.
133.
Paluszek, J., 2001. Water-air properties of eroded lessives soils developed from loess. Acta Agrophysica 56, 233–246.
134.
Parfenova, E.I., Jarilova, E.A., 1960. 'Lessivage' and podzolization. Pochvovedenie 9, 1–15.
135.
Piaścik, H., Gotkiewicz, J., Smolucha, J., Morze, A., 1996. Mineral soils in young glacial landscapes of the Masurian Lake district and Sępopol plain. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 431, 137–155.
136.
Pindral, S., Kot, R., Hulisz, P., Charzyński, P., 2020. Landscape metrics as a tool for analysis of urban pedodiversity. Land Degradation and Development 31(16), 2281–2294. https://doi.org/10.1002/ldr.36....
137.
Piotrowska-Długosz, A., Długosz, J., Kobierski, M., Wilczewski, E., 2013. Differentiation of total n content and the activity of n-cycle enzymes in Luvisol and Phaeozem of the Pomorze and Kujawy region. Proceedings of ECOpole, 7, 229–235.
138.
Pozniak, S., 2019. Chernozems of Ukraine: past, present and future perspectives. Soil Science Annual 70(3), 193-197. https://doi.org/10.2478/ssa-20....
139.
Pranagal, J., 2007. The influence of reduced soil tillage systems on retention characteristics of Haplic Luvisol developed from loess. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 520(2), 675–683.
140.
Projekt Systematyki gleb Polski, 1969. Polskie Towarzystwo Gleboznawcze, Komisja Genezy Klasyfikacji i Kartografii Gleb, Warszawa (typescript).
141.
Prusinkiewicz, Z., Kowalkowski, A., 1964. Pedological studies in the Białowieża National Park. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 14(2), 1–305.
142.
Przyrodniczo-genetyczna klasyfikacja gleb Polski ze szczególnym uwzględnieniem gleb uprawnych. 1956. Roczniki Nauk Rolniczych 74–D, 1–96.
143.
Quénard, L., Samouëlian, A., Laroche, B., Cornu, S., 2011. Lessivage as a major process of soil formation: a revisitation of existing data. Geoderma 167, 135-147. https://doi.org/10.1016/j.geod....
144.
Raczuk, J., 2001. Distribution of mineral compouds of phosphorus in lessives soils of the Siedlce Upland. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu 888, 229–237.
145.
Radziuk, H., Świtoniak, M., 2021. Soil erodibility factor (K) in soils under varying stages of truncation. Soil Science Annual 72(1), 134621. https://doi.org/10.37501/soils....
147.
Ramann, E., 1918. Bodenbildung und Bodeneinteilung (System der Boeden). Verlag Julius Springer. Berlin, Germany.
148.
Reuter, G., 1959. Lessivierung und Podsolierung auf Quartärsedimenten in Meckenburg. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 16, 219–233.
149.
Rodzik, J., Mroczek, P., Wiśniewski, T., 2014. Pedological analysis as a key for reconstructing primary loess relief—a case study from the Magdalenian site in Klementowice (eastern Poland). Catena 117, 50–59. https://doi.org/10.1016/j.cate....
150.
Roszyk, E., Szerszeń, L., 1988. Accumulation of heavy metals in the arabble layer of soils of the sanitary protection zone in the vicinity of copper metallurgic plants. Part I. The “Legnica” metallurgic plant. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 39(4), 135–146.
152.
Skłodowski, P., 1995. The characteristic of some chemical properties of soils, their buffer capacity and agricultural usefulnes. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 422, 31–41.
153.
Skłodowski, P., Bielska, A., 2009. Properties and fertility of soils in Poland – a basis for the formation of agro-environmenatl relations. Woda-środowisko-obszary wiejskie 9(4), 203–214.
154.
Słowińska-Jurkiewicz, A., Kołodziej, B., Bryk, M., 2004. Effect of tillage measures on structure of the soil lessive - morphometrical evaluation of macropores. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio E. Agricultura 59(1), 329–335.
155.
Soil Survey Staff, 1960. Soil classification, a comprehensive system. 7th Approximation. US Dep. Agric., Washington, USA.
156.
Soil Survey Staff, 1975. Soil Taxonomy. A basic system of soil classification for making and interpreting soil surveys. U.S. Dep. Agric., Washington D.C., Agric. Handbook 436.
157.
Soil Survey Staff, 2022. Keys to Soil Taxonomy, 13th ed. USDA-Natural Resources Conservation Service, Washington, USA.
158.
Spychalski, W., 2007. The aluminium speciations in Luvisols under differentiated soil acidification. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 520(2), 539–545.
160.
Strzemski, M., 1971. Myśli przewodnie systematyki gleb. IUNG, Puławy, Seria P, 16.
161.
Strzemski, M., Siuta, J., Witek, T., 1973. Przydatność rolnicza gleb Polski. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa.
162.
Systematyka gleb Polski, 1974. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 25(1), 1–149.
163.
Systematyka gleb Polski, 1989. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 40(3/4), 1–150.
164.
Systematyka gleb Polski, 2011. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 62(3), 1–193.
165.
Systematyka gleb Polski, 2019. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Polskie Towarzystwo Gleboznawcze, Wrocław –Warszawa.
166.
Sytek, J., 1974. Content and occurrence forms of humus in soils lessives. Part III. Properties of humus substances of clayey-humus compounds in soils lessives. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 25(2), 207–240.
167.
Szafranek, A., Skłodowski, P., Bielska, A., Polcik, A., 2007. Physico-chemical properties of Luvisols developed from boulder clay of plateau of Wysokomazowiecka Upland. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 520(2), 737–743.
168.
Szafranek, A., 2000. Właściwości oraz przydatność rolnicza gleb płowych i rdzawych Wysoczyzny Kałuszyńskiej. Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa.
169.
Szałata, S., Komisarek, J., 2014. Morphological diversity of Arenic Albeluvisols of the central Wielkopolska region. Nauka Przyroda Technologie 8(4), 55.
170.
Szerszeń, L., Karczewska, A., Roszyk, E., Chodak, T., 1991. Distribution of Cu, Pb and Zn in profiles of soils adjoining copper metallurgic plants. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 42(3/4), 199–206.
171.
Szymański, W., Skiba, M., Błachowski, A., 2014a. Mineralogy of Fe–Mn nodules in Albeluvisols in the Carpathian Foothills, Poland. Geoderma 217, 102–110. https://doi.org/10.1016/j.geod....
172.
Szymański, W., Skiba, M., Błachowski, A., 2017. Influence of redox processes on clay mineral transformation in Retisols in the Carpathian Foothills in Poland. Is a ferrolysis process present?. Journal of Soils and Sediments 17, 453–470. https://doi.org/10.1007/s11368....
173.
Szymański, W., Skiba, M., Nikorych, V. A., Kuligiewicz, A., 2014b. Nature and formation of interlayer fillings in clay minerals in Albeluvisols from the Carpathian Foothills, Poland. Geoderma 235, 396–409. https://doi.org/10.1016/j.geod....
174.
Szymański, W., Skiba, S., Nikorych, V., Polchyna, S., 2012a. Luvisols of the Carpathian Foothills and the Precarpathians in Poland and the Ukraine. Roczniki Bieszczadzkie 20, 268–280.
175.
Szymański, W., Skiba, M., Skiba, S., 2011. Fragipan horizon degradation and bleached tongues formation in Albeluvisols of the Carpathian Foothills, Poland. Geoderma 167, 340–350. https://doi.org/10.1016/j.geod....
176.
Szymański, W., Skiba, M., Skiba, S., 2012b. Origin of reversible cementation and brittleness of the fragipan horizon in Albeluvisols of the Carpathian Foothills, Poland. Catena 99, 66–74. https://doi.org/10.1016/j.cate....
177.
Świtoniak, M., 2006. Litologiczne uwarunkowania kierunku rozwoju procesów glebotwórczych w glebach o dwudzielnym uziarnieniu na terenie Pojezierza Brodnickiego. Geographical Documentation 32, 278–285.
178.
Świtoniak, M., 2014. Use of soil profile truncation to estimate influence of accelerated erosion on soil cover transformation in young morainic landscapes, North-Eastern Poland. Catena 116, 173–184. https://doi.org/10.1016/j.cate....
179.
Świtoniak, M., 2021. Rustification as a collateral process in clay-illuvial soils of northern Poland. Soil Science Annual 72(4), 143444. https://doi.org/10.37501/soils....
180.
Świtoniak, M., Kabała, C., Charzyński, P., Capra, G.F., Czigány, S., Pulido-Fernández, M., Ganga, A., Glina, B., Mendyk, Ł., Novák, T.J., Penížek, V., Reintam, E., Repe, B., Sykuła, M., Vircava, I., 2022. Illustrated Handbook of WRB Soil Classification. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Wrocław, Poland. https://doi.org/10.30825/1.26.....
181.
Świtoniak, M., Kabała, C., Charzyński, P. 2016. Proposal of English equivalents for the soil taxa names in the Polish Soils Classification. Soil Science Annual, 67(3), 103-116. https://doi.org/10.1515/ssa-20....
182.
Świtoniak, M., Kabała, C., Podlasiński, M., Smreczak, B., 2019. Proposal of the correlation between cartographic units on the agricultural soil map and types and subtypes of Polish Soil Classification (2019). Soil Science Annual 70(2), 98–114. https://doi.org/10.2478/ssa-20....
183.
Świtoniak, M., Mroczek, P., Bednarek, R., 2016. Luvisols or Cambisols? Micromorphological study of soil truncation in young morainic landscapes—Case study: Brodnica and Chełmno Lake Districts (North Poland. Catena 137, 583–595. https://doi.org/10.1016/j.cate....
184.
Tomaszewski, J. (editor), 1950. Mapa gleb Polski w skali 1:100000. Państwowy Instytut Naukowy Gospodarstwa Wiejskiego, Puławy – Wrocław.
185.
Tomaszewski, J., 1952. Stadia rozwojowe niektórych rodzajów (typów) gleb. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 2, 28–46.
186.
Tomaszewski, J., 1957. Dynamika typologicznych procesów glebowych. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 6, 97–122.
187.
Tomaszewski, J., Borkowski, J., 1959. Cechy morfologiczne i ważniejsze właściwości gleb bielicowych i brunatnych. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 7, 1, 27–43.
188.
Turski, R., Flis–Bujak, M., 1980. Transformations of humic substances in similarly utilized soils of different origin. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 31(3), 299–307.
189.
Turski, M., Witkowska-Walczak, B., 2004. Fizyczne właściwości gleb płowych wytworzonych z utworów pyłowych różnej genezy. Acta Agrophysica 101, 1–56.
190.
Uggla, H., 1962. Gleby płowe i ich właściwości. Referat wygłoszony na posiedzeniu Komitetu Nauk Leśnych Polskiej Akademii Nauk w dniu 22.09.1962 w Warszawie.
191.
Usowicz, B., Rejman, J., 2000. Spatial distribution of temperature in surface layer of grey-brown podzolic soil along loess hillslope. Acta Agrophysica 34, 189–197.
192.
Uziak, S., Bogda, A., Chodak, T., Cieśla, W., Komornicki, T., Stoch, L., Wilgat, M., 1987. Clay minerals of selected loess soils. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 38(3), 59–77.
193.
Uziak, S., Poznyak, S., Wyszniewskij, J., 2010. Soils of Roztocze. Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska 65(1), 1–99.
194.
Viet, H.Q., 2023. Influence of 96 years of mineral and organic fertilization on selected soil properties: a case study from long-term field experiments in Skierniewice, central Poland. Soil Science Annual 74(1), 161945. https://doi.org/10.37501/soils....
195.
Waroszewski, J., Sprafke, T., Kabala, C., Kobierski, M., Kierczak, J., Musztyfaga, E., Łabaz, B., 2019. Tracking textural, mineralogical and geochemical signatures in soils developed from basalt-derived materials covered with loess sediments (SW Poland). Geoderma 337, 983–997. https://doi.org/10.1016/j.geod....
196.
Waroszewski, J., Sprafke, T., Kabala, C., Musztyfaga, E., Łabaz, B., Woźniczka, P., 2018. Aeolian silt contribution to soils on mountain slopes (Mt. Ślęża, southwest Poland). Quaternary Research 89(3), 702–717. https://doi.org/10.1017/qua.20....
197.
Webster, 1999. Webster's II new college dictionary. Houghton Mifflin Harcourt, Boston, New York.
198.
Wiatrowska, K., Komisarek, J., 2015. Phosphorous sorption in soil catena of Luvisols and Pheozems of the Poznań lakeland. Polish Journal of Agronomy 22, 25–32.
199.
Witkowska-Walczak, B., Turski, M., Lipiec, J., 2004. Aggregation quality analysis of Luvisols derived from sandy silt and silt. Acta Agrophysica 4(1), 221–233.
200.
Woronko, B., Zagórski, Z., Cyglicki, M., 2022. Soil-development differentiation across a glacial–interglacial cycle, Saalian upland, E Poland. Catena 211, 105968. https://doi.org/10.1016/j.cate....
201.
Zagórski, Z., Kisiel, M., Kuśmierz, A., 2015. Selected properties and systematic position of soils developed from red sandstones and clays of the Lower Triassic Buntsandstein in the NW part of the Holy Cross Mountains (Poland. Soil Science Annual 66(3), 139–153. https://doi.org/10.1515/ssa-20....
202.
Zaleski, T., 2012. The role of pedogenesis in shaping the hydrophysical properties, water retention, water regime and water balance of soils derived from silty deposits of the Carpathians. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie 494, Rozprawy 371.
203.
Zaleski, T., Klimek, M., Głąb, T., 2003. The comparison of penetration resistance of lessive soil in different land uses in Pogórze Wielickie. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 493(2), 555–562.
204.
Zasoński, S., 1974. Micromorphological and chemical studies on the process of lessivage in fine sand soils. Part I. Loess soils of the Krakow Plateau. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 25(3), 55-83.
205.
Zasoński, S., 1980. The part played by lessivage in the formation of micromorphological features of very fine sand material. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 31(2), 3-14.
206.
Zasoński, S., 1981. Chief soil-forming processes on very-fine-sand rocks of the Wieliczka foothills. Part I. General description of soils and some of their chemical properties. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 32(2), 115–143.
207.
Zasoński, S., 1983. Chief soil-forming processes on very-fine-sand rocks of the Wieliczka Foothills. Part II. Micromorphological properties. Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 34(4), 123–159.
208.
Zasoński, S., 1990. Silty soils of the Jasło-Sanok Depression (as exemplified by the Krosno Basin soils). Roczniki Gleboznawcze – Soil Science Annual 41(3/4), 147–156.
209.
Zawadzki, S. (editor), 1999. Gleboznawstwo, 4. wydanie. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa.
210.
Zwydak, M., Błońska, E., Lasota, J., 2017. Organic carbon accumulation in soil of different forest site types. Sylwan 161(01), 62–70.
211.
Żukowska, G., Flis-Bujak, M., Baran, S., Wójcikowska-Kapusta, A., 2007. The influence of soil lying fallow on the quantity and quality of organic matter in Albic Luvisols. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 520(2), 865–871.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
| eISSN: | 2300-4975 |
| ISSN: | 2300-4967 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
